Gepast gebruik
Behandelingen en geneesmiddelen die passen bij de persoonlijke situatie van de patiënt: daarvoor zijn heldere afspraken nodig. Beroepsgroepen, patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars werken daarvoor samen aan afspraken over ‘gepast gebruik’ van zorg. Door deze afspraken krijgen patiënten de zorg die zij nodig hebben en wordt onnodige zorg voorkomen. Zorginstituut Nederland ondersteunt partijen bij het maken van deze afspraken.
Wat is gepast gebruik?
Het is belangrijk dat behandelingen die uit de basisverzekering worden vergoed écht werken en passen bij wat de patiënt nodig heeft. En dat deze zo passend mogelijk worden ingezet. Dat betekent dat we niet alleen kijken naar of zorg werkt en voor wie, maar dat er ook voorwaarden zijn aan de wijze waarop zorg mag worden gegeven, waar en door wie. Gepast gebruik is daarom zorg:
- die past bij de behoefte van de patiënt
- waarvan is bewezen dat het écht werkt
- waarvan we weten dat het meerwaarde heeft voor patiënten.
Wat leveren afspraken over gepast gebruik op?
Met afspraken over gepast gebruik willen we zorgen voor een positief effect op de gezondheidszorg, patiënten en het milieu. Oftewel: met afspraken over gepast gebruik van zorg:
- krijgen patiënten toegang tot behandelingen die echt werken
- besteden we het zorgbudget aan zorg die echt waarde toevoegt
- verminderen we de impact van zorg op het milieu.
Wanneer maken partijen afspraken over gepast gebruik?
Het is belangrijk dat patiënten zorg ontvangen die past bij hun persoonlijke situatie. Maar soms ontvangen patiënten zorg die niet gepast is. Als partijen uit de zorg of het Zorginstituut dit soort risico's signaleren, maken zij afspraken over gepast gebruik. Ook kunnen zij afspraken maken als zij kansen zien om zorg doelmatiger te gebruiken. Doelmatige inzet van zorg betekent: hetzelfde effect voor de gezondheid van patiënten, maar met een andere inzet van zorg. Bijvoorbeeld door minder geneesmiddelen te gebruiken. Voorbeelden van situaties waarbij afspraken over gepast gebruik worden gemaakt:
- Als het goed werken van de behandeling nauw samenhangt met de juiste diagnose.
- Als bepaalde zorg hoge eisen stelt aan de organisatie van zorg, bijvoorbeeld rondom het uitvoeren van complexe operaties of het behandelen met specialistische geneesmiddelen.
- Als er maar weinig zorgprofessionals zijn die de juiste ervaring en vaardigheden hebben om bepaalde zorg te leveren.
- Als het vooraf niet duidelijk is bij welke patiënt een behandeling echt werkt.
Samen verantwoordelijk voor goede afspraken
Om te bepalen of zorg wel of niet in het basispakket thuishoort, luisteren we naar zorgverleners en patiënten. Wat zijn hun ervaringen met een behandeling of geneesmiddel? Daarnaast bestuderen we wetenschappelijke literatuur over hoe goed een behandeling of geneesmiddel werkt. Leven patiënten daardoor langer of verbetert de kwaliteit van leven van patiënten? Welke patiënten hebben een bepaalde behandeling per se nodig en welke patiënten niet? En is deze behandeling het geld waard? Als we bij deze beoordeling risico’s signaleren, dan vragen we aan partijen om samen afspraken te maken over gepast gebruik. Zo zorgen we ervoor dat inwoners van Nederland kunnen blijven rekenen op goede en toegankelijke zorg die past bij hun behoeften, nu en in de toekomst.
Voorbeelden van afspraken over gepast gebruik
Afspraken over gepast gebruik kunnen over verschillende onderdelen van de zorg gaan. Voorbeelden zijn:
- Wanneer mag een patiënt starten met een behandeling? En wanneer moet de patiënt stoppen?
- Welke behandeling moet eerst worden geprobeerd en welke pas later?
- Welke zorgprofessionals mogen een behandeling uitvoeren?
- Waar mag de behandeling plaatsvinden?
- Op welke manieren kunnen we verspilling van geneesmiddelen voorkomen?
- Hoe krijgen we meer inzicht in de best passende dosering en behandelduur van een geneesmiddel?
- Wat zijn de effecten van deze zorg op de lange termijn?
Handreiking voor het maken van afspraken over gepast gebruik
Het Zorginstituut heeft in oktober 2024 een handreiking gemaakt voor het maken van afspraken over gepast gebruik. In de handreiking zit een stappenplan die partijen in de zorg kan helpen. Hiermee wordt duidelijk hoe zij tot heldere afspraken komen die bijdragen aan een passende inzet van zorg.
Ga voor meer informatie naar de handreiking ‘Opstellen afspraken over gepast gebruik’.
Weesgeneesmiddelenarrangementen
Weesgeneesmiddelen zijn medicijnen voor zeldzame, vaak ernstige aandoeningen. Een weesgeneesmiddelenarrangement is een set afspraken over de zorg voor een bepaalde aandoening. Het doel van de afspraken is om deze geneesmiddelen op een gepaste manier te gebruiken. De afspraken worden gemaakt door de zorgprofessionals die de zorg leveren, samen met het Zorginstituut, patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars.