Het Zorginstituut werkt eraan dat zorg via het basispakket van de zorgverzekering voor iedereen goed, toegankelijk en betaalbaar is. We adviseren de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) over het basispakket. Daarnaast verduidelijken wij: als in de praktijk onduidelijk is of bepaalde zorg in het basispakket zit, kunnen wij daarover een uitspraak doen in een zogeheten standpunt.
Beheer van het basispakket van verzekerde zorg
Iedereen in Nederland heeft recht op dezelfde en betaalbare zorg uit het basispakket van de zorgverzekering. Daar betaalt iedereen aan mee, via belastingen en premies. Met pakketbeheer zorgen we ervoor dat inwoners van Nederland kunnen blijven rekenen op een breed basispakket van goede, betaalbare en toegankelijke zorg, nu en in de toekomst.
Het is belangrijk dat uit de basisverzekering alleen behandelingen worden vergoed, waarvan vaststaat dat ze écht werken en passen bij wat de patiënt nodig heeft. En dat verzekerde zorg zo passend mogelijk wordt ingezet. Dat betekent dat we niet alleen kijken of zorg werkt en voor wie, maar dat er ook voorwaarden zijn aan de wijze waarop zorg mag worden gegeven en door wie. Het is de kerntaak van het Zorginstituut om hiervoor te zorgen, samen met patiënten en cliënten, zorgverleners, zorgverzekeraars, zorginstellingen, overheidsinstanties, de politiek en alle andere betrokken partijen.
Pakketbeheer vraagt om keuzes
Om te bepalen of zorg wel of niet in het basispakket thuishoort, luisteren we eerst naar zorgverleners en patiënten. Wat zijn hun ervaringen met een behandeling of medicijn? Daarnaast bestuderen we wetenschappelijke literatuur over hoe goed een behandeling of medicijn werkt. Leven patiënten daardoor langer of verbetert de kwaliteit van leven van patiënten? Welke patiënten hebben een bepaalde behandeling per se nodig en welke patiënten niet? En is deze behandeling het geld waard?
Dat zijn ingewikkelde vragen. Beslissen om zorg niet te vergoeden, kan voor mensen persoonlijk heel ingrijpend zijn. Maar we maken keuzes om ervoor te zorgen dat alle 18 miljoen mensen in ons land de nodige zorg kunnen krijgen. Kiezen helpt ook om mensen de zorg te geven die het beste bij hun situatie past. Aan zorg die niet goed werkt, heeft niemand iets.
[Zorginstituut Nederland]
In Nederland willen we goede zorg voor iedereen. Maar de zorg staat onder druk. Steeds meer mensen hebben zorg nodig, er werken niet genoeg mensen in de zorg, én de kosten lopen steeds verder op.
Daarom kijkt Zorginstituut Nederland goed welke zorg écht werkt. En voor wié. Zodat we geen tijd en geld verspillen aan zorg die niet nodig is.
Wij adviseren de minister over wat te vergoeden vanuit de basisverzekering. Denk aan ziekenhuiszorg en medicijnen, maar bijvoorbeeld ook aan psychologische zorg en langdurige zorg. We kiezen daarbij altijd voor zorg waarvan is bewezen dat het werkt.
En we gaan voor passende zorg. Want het basispakket is dan misschien voor iedereen hetzelfde; ménsen zijn allemaal anders.
Ook kijken we kritisch of zorg die nu in het basispakket zit, daar nog wel past. Zo maken we ruimte voor zorg die beter werkt!
Daarnaast houden we rekening met wat er speelt in de samenleving. Zoals personeelstekorten. En letten we bij onze keuzes op de gevolgen voor onze planeet.
Kortom, het Zorginstituut kiest voor bewezen, passende zorg die goed is voor mens en samenleving. Nu én in de toekomst.
[Van goede zorg verzekerd]
[www.zorginstituutnederland.nl]
Beoordeling van zorg: pakketcriteria en onafhankelijk advies
We hebben 4 criteria om te beoordelen of zorg echt in het basispakket thuishoort. Dit zijn de 4 pakketcriteria: effectiviteit, kosteneffectiviteit, noodzakelijkheid en uitvoerbaarheid.
Ga voor meer informatie over onze pakketcriteria naar de pagina ‘Beoordeling van nieuwe zorg’.
Onafhankelijke commissies adviseren bij beoordeling
Het Zorginstituut laat zich tijdens de beoordeling adviseren door 2 onafhankelijke commissies:
- De Wetenschappelijke Adviesraad (WAR) geeft wetenschappelijk advies over pakketbeheer. De WAR beoordeelt bijvoorbeeld onderzoek naar de werking van een behandeling of medicijn.
- De Adviescommissie Pakket (ACP) is er voor de maatschappelijke afweging. Wat zijn de belangen van patiënten voor wie de behandeling is bedoeld, de belangen van alle patiënten en die van premiebetalers?
Het Zorginstituut vraagt belanghebbende partijen ook om mee te denken tijdens het beoordelingsproces. Deze partijen zijn patiëntenverenigingen, zorgverleners, zorgverzekeraars en bij medicijnen ook de fabrikant.
Passend pakketbeheer, ook in de toekomst
De maatschappij en de zorg veranderen. Steeds meer mensen hebben vaker en langer zorg nodig terwijl er in verhouding steeds minder mensen in de zorg werken. Om de zorg in Nederland voor iedereen goed, toegankelijk en betaalbaar te houden werken we aan passende zorg. Iedereen in de zorg werkt hieraan: zorgverleners, patiëntenorganisaties, zorgverzekeraars en de overheid. Het Zorginstituut werkt hard mee om passende zorg voor elkaar te krijgen.
Pakketbeheer past zich aan ontwikkelingen aan
In de zorg komen nieuwe technologische mogelijkheden, is er meer digitale zorg en zijn er meer behandelingen voor zeldzame aandoeningen. Het pakketbeheer past zich aan deze ontwikkelingen aan. We werken niet meer alléén aan pakketbeheer, maar aan passend pakketbeheer. Het belangrijkste verschil: passend pakketbeheer gaat niet alleen over de vraag of zorg werkt en voor wie, maar stelt ook voorwaarden aan de wijze waarop zorg mag worden gegeven en door wie.
Ook gaan we vaker zorg opnieuw beoordelen die al langer in het basispakket zit en waarvan niet zeker is of het echt werkt.
Ga voor meer informatie naar de pagina ‘Passende zorg’.
Pakketbeheer door aanscherpen eisen voor vergoeding van zorg
Wij werken aan het verbeteren en verbreden van de toets op het basispakket. Dit houdt in dat we de eisen aanscherpen om zorg wel of niet te vergoeden uit het basispakket. In verschillende deelprojecten werken we hieraan. Zo zijn we bezig met het verduidelijken van de pakketcriteria en hoe partijen in de zorg deze moeten toepassen in de praktijk. En schrijven we handleidingen voor specifieke zorgsectoren over het beoordelen van de effectiviteit van zorg. Het is namelijk belangrijk dat in alle zorgsectoren op dezelfde manier keuzes worden gemaakt over de vergoeding van zorg. Die keuzes maakt het Zorginstituut niet alleen, maar samen met zorgverzekeraars en zorgverleners.
Ga voor meer informatie naar de pagina 'Verbeteren en verbreden van de toets op het basispakket'.
Pakketbeheer met afspraken over 'gepast gebruik'
Het is belangrijk dat behandelingen die uit de basisverzekering worden vergoed écht werken en passen bij wat de patiënt nodig heeft. En dat deze zo passend mogelijk worden ingezet. Dat betekent dat we niet alleen kijken naar of zorg werkt en voor wie, maar dat er ook voorwaarden zijn aan de wijze waarop zorg mag worden gegeven, waar en door wie. Daarom werken we met beroepsgroepen, patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars aan afspraken over gepast gebruik.
Ga voor meer informatie naar de pagina 'Gepast gebruik'.
Pakketbeheer in de langdurige zorg
De Wet langdurige zorg (Wlz) is bedoeld voor mensen die een lange periode of hun hele leven intensieve zorg en toezicht nodig hebben. Bijvoorbeeld mensen met vergevorderde dementie, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap of mensen met psychische problemen die blijvend zorg nodig hebben.
De vraag naar langdurige zorg is groot en blijft toenemen, terwijl er minder personeel is om die zorg te verlenen. Daarom zetten we samen met andere zorgpartijen stappen om deze zorg toegankelijk te houden en passend in te zetten voor de meest kwetsbaren. Bijvoorbeeld door eerst te kijken wat iemand zelf kan met hulp van naasten of met behulp van technologie. Professionele zorg uit de Wlz kan dan een aanvulling zijn. Daarnaast zetten we stappen om het zorgstelsel minder ingewikkeld te maken.
Beoordelen effectiviteit langdurige zorg
In de langdurige zorg worden behandelingen en innovaties niet vaak beoordeeld. Het Zorginstituut onderzocht daarom of het mogelijk is om langdurige zorg op 1 van de 4 pakketcriteria te beoordelen. Het gaat om het pakketcriterium effectiviteit. Uit het onderzoek blijkt dat het goed mogelijk is om de effectiviteit te beoordelen bij behandelingen en innovaties in de dagelijkse zorg en in de omgang met cliënten. Als duidelijk is welke zorg effectief is, kunnen zorgverleners deze opnemen in hun richtlijnen. En het kan zorgkantoren richting geven in de zorg die ze inkopen. Zo kunnen cliënten passende langdurige zorg krijgen. En kan geld en personeel zo goed mogelijk worden ingezet.
Bij veel langdurige zorg is er overigens geen reden om aan de effectiviteit te twijfelen. Een beoordeling is dan niet nodig. Het gaat dan om zorg die in het vakgebied geldt als verantwoord en gedegen, zoals dagbesteding.
Onderzoek naar andere pakketcriteria
Het Zorginstituut onderzoekt in 2025 of de andere pakketcriteria ook in de langdurige zorg kunnen worden toegepast. Dit zijn de criteria noodzakelijkheid, uitvoerbaarheid en kosteneffectiviteit. Het doel is passende langdurige zorg voor iedereen: toekomstbestendig, toegankelijk en betaalbaar.
Ga voor meer informatie naar het rapport 'Beoordelen van effectiviteit langdurige zorg'.
Rol van andere partijen in pakketbeheer
Het is belangrijk dat we samen zorgen voor een toegankelijk en betaalbaar basispakket. Behalve het Zorginstituut hebben meer partijen daarin een rol.
Ga voor meer informatie naar de pagina ‘Wie heeft welke rol in pakketbeheer?’.